Kumullar Doğanın Heykelsi Oyun Alanı

Kum tepecikleri çöllerin ortak bir özelliğidir ve rüzgar tarafınca oluşurlar. Rüzgar kum parçacıklarını alır ve taşır ve kum parçacıkları rüzgar hızının azaldığı alanlara birikir. Bu, değişik biçim ve boyutlarda kum tepecikleri oluşturabilir.

Birçok değişik kumul türü vardır ve bunlar şekillerine ve boyutlarına bakılırsa sınıflandırılır. En yaygın kumul türlerinden bazıları şunlardır:

• Barkan kumulları: Bunlar tek yönden esen rüzgarların oluşturduğu hilal biçimli kumullardır.
• Enine kumullar: Bunlar aynı yönden esen rüzgarların oluşturduğu uzun, doğrusal kumullardır.
• Star kumulları: Merkezi bir noktadan yayılan oldukca sayıda kola haiz olan kumullardır.
• Parabolik kumullar: Rüzgarların iki yönden esen rüzgarlarla oluşturduğu, içbükey bir yapıya haiz kumullardır.

Rüzgar, kumulların oluşumunda mühim bir rol oynar. Rüzgar, kum parçacıklarını alır ve taşır ve kum parçacıkları, rüzgar hızının azaldığı alanlara birikir. Bu, değişik biçim ve boyutlarda kumullar oluşturabilir.

Kum tepeciklerinin hareketi rüzgardan da etkilenir. Rüzgar, kum tepeciklerinin çöl süresince yavaşça hareket etmesine niçin olabilir ve bu da zaman içinde kum tepeciklerinin şeklini değiştirebilir.

Kum tepecikleri muhtelif nebat ve hayvanlara ev sahipliği yapar. Kreozot çalısı şeklinde birtakım bitkiler çölün sıkıntılı koşullarına karşı koyabilir ve kum tepeciklerinde büyüyebilir. Kum faresi ve çöl kaplumbağası şeklinde hayvanlar da çölde yaşayabilir ve kum tepeciklerinde yemek ve barınak bulabilir.

İnsanlar kum tepeciklerini de etkiledi. İnsanlar kum tepecikleri üstüne yollar ve metropoller inşa etti ve bu kum tepeciklerinin organik ortamını değiştirdi. İnsanlar ek olarak kum tepeciklerinden kum çıkardı ve bunun da kum tepecikleri üstünde negatif bir tesiri oldu.

Kum tepecikleri çöl ekosisteminin mühim bir parçasıdır. Hayvanlar için barınak sağlarlar ve erozyonu önlemeye destek olurlar. Kum tepecikleri hem de popüler bir gezinsel yerdir ve çölün güzelliğini deneyimlemek için benzeri olmayan bir fırsat sunarlar.

Hususiyet	Tarif
Çöl	Azca nebat örtüsü bulunan geniş, kuru arazi.
Kumul	Rüzgarın oluşturduğu kum tepeciği ya da sırtı.
Yankı	Bir yüzeyden yansıyarak tekrarlanan ses.
Kum	Minik kaya parçalarından oluşan gevşek, taneli bir araç-gereç.
Rüzgâr	Hava basıncındaki farklılıklardan meydana gelen organik hava hareketi.

II. Kumul Türleri

Kumullar şekillerine bakılırsa üç ana türe ayrılır:

• Barchan kumulları
• Enine kumullar
• Star kumulları

Barchan kumulları, tek bir yönden esen rüzgarlar tarafınca açılan hilal şeklindeki kumullardır. Enine kumullar, durağan(durgun) bir yönden esen rüzgarlar tarafınca açılan uzun, doğrusal kumullardır. Star kumulları, birden fazla yönden esen rüzgarlar tarafınca açılan kompleks kumullardır.

Bu üç ana tipe ayrıca, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle bir takım başka kumul tipi de vardır:

• Parabolik kumullar
• Tümsekli kumullar
• Resif kumulları
• Engelli kumullar

Muayyen bir alanda oluşacak kumul tipi, rüzgar hızı, rüzgar yönü, mevcut kum miktarı ve arazinin topoğrafyası şeklinde bir takım faktöre bağlı olarak belirlenir.

III. Kumulların Oluşumu

Kum tepecikleri rüzgar tarafınca kaynaklanır. Rüzgar gevşek kumların üstünden estiğinde, kum tanelerini alır ve taşır. Kum taneleri ondan sonra rüzgarın zorla izin verilmediği bölgelere, örnek olarak engellerin arkasına ya da tepelerin rüzgâr altı tarafına biriktirilir.

Oluşan kumulun türü, mevcut kum miktarına, rüzgarın şiddetine ve arazinin eğimine bağlıdır.

Üç ana kumul türü vardır:

• Barkan kumulları: Bunlar tek yönden esen rüzgarların oluşturduğu hilal biçimli kumullardır.
• Enine kumullar: Bunlar birden fazla yönden esen rüzgarların oluşturduğu uzun, doğrusal kumullardır.
• Star kumulları: Bunlar birden fazla yönden esen rüzgarların oluşturduğu kompleks kumullardır.

IV. Kumulların Hareketi

Kum tepecikleri, rüzgar kumu bir yerden başka bir yere savurduğundan devamlı hareket eder. Bir kum tepeciğinin hareket hızı, rüzgar hızı, mevcut kum miktarı ve kum tepeciğinin eğimi şeklinde bir takım faktöre bağlıdır.

Genel hatlarıyla, kum tepecikleri daha dik yamaçlarda ve rüzgar daha kuvvetli olduğunda daha süratli hareket eder. Mevcut kum miktarı da hareket hızını etkisinde bırakır, zira oldukca fazla kumu olan bir kum tepeciğinin azca oranda kumu olan bir kum tepeciğine bakılırsa hareket etme olasılığı daha yüksektir.

Kum tepeciklerinin hareketi çevredeki ortam üstünde mühim bir etkiye haiz olabilir. Kum tepecikleri yolları ve demiryollarını tıkayabilir, binalara zarar verebilir ve tarımı bozabilir. Ek olarak birdenbire ve ihtar vermeden hareket edebildiklerinden insanoğlu ve hayvanlar için vehamet oluşturabilirler.

Kumulların hareketini denetim etmenin birçok yolu vardır. Yaygın bir metot, kumullara nebat örtüsü dikmektir. Nebat örtüsü kumu sabitlemeye ve hareket etmesini engellemeye destek sunar. Başka bir metot de kumulların etrafına çitler ya da bariyerler inşa etmektir. Bu bariyerler rüzgarı engellemeye ve kumun uçup gitmesini önlemeye destek olabilir.

Kumulların hareketi milyonlarca senedir gerçekleşen organik bir süreçtir. Sadece insan faaliyetleri, rüzgarla savrulan kum miktarını artırarak ve kumulları erozyona karşı daha kırılgan hale getirerek problemi daha da kötüleştirebilir.

V. Kumullardaki Nebat Örtüsü

Kumullardaki nebat örtüsü, su ihtiyacı ile rüzgardan korunma ihtiyacı arasındaki duyarlı bir balans. Kumullardaki en yaygın nebat örtüsü türleri otlar, çalılar ve ufak ağaçlardır. Bu bitkiler, su tablasına kadar ulaşabilen derin köklere haiz olarak ve su kaybını azaltmak için ufak ve mumsu yapraklara haiz olarak çölün sert koşullarına ahenk elde etmiştir.

Kumul üstündeki nebat örtüsü miktarı iklime ve kumulun konumuna bağlı olarak değişebilir. Oldukça yağış alan bölgelerde kumullarda daha çok nebat örtüsü olacaktır. Daha azca yağış alan bölgelerde kumullar daha çorak olacaktır. Kumulun konumu da nebat örtüsü miktarında rol oynar. Dere ya da göl şeklinde bir su kaynağının yakınında bulunan kumullar, çölün ortasında bulunan kumullardan daha çok nebat örtüsüne haiz olacaktır.

Kumullardaki nebat örtüsü birçok nedenden ötürü önemlidir. Kumulların sabitlenmesine ve uçup gitmelerinin önlenmesine destek sunar. Ek olarak hayvanlar için yemek ve barınak sağlar. Ve kirleticileri filtreleyerek hava standardını iyileştirmeye destek sunar.

Kum tepecikleri üstünde yürüyüş ya da enstruman kullanmanın getirmiş olduğu zorluklardan bazıları şunlardır:

• Kum tepecikleri oldukca dengesiz olabilir ve birdenbire kayabilir, bu da üzerlerinde yürümeyi ya da otomobil kullanmayı zorlaştırır.
• Kumullar kışın bile oldukca sıcak olabilir ve dikkatli olmazsanız sıcak çarpmasına niçin olabilir.
• Kum tepeleri oldukca rüzgarlı olabilir ve rüzgar kumları gözünüze ve ağzınıza taşıyabilir, bu da soluk almayı zorlaştırabilir.
• Kumullar yılanlar ve akrepler şeklinde tehlikeli hayvanlara ev sahipliği yapabilir.

Kum tepecikleri üstünde yürüyüş ya da enstruman kullanmayı planlıyorsanız, bu zorluklarla karşılaşmamak için önlemler almanız önemlidir.

Kum tepecikleri, rüzgar tarafınca şekillendirilen büyük kum birikimleridir. Çöllerde, kıyı bölgelerinde ve oldukca fazla rüzgar ve gevşek kum bulunan öteki yerlerde bulunabilirler. Kum tepecikleri muhtelif biçim ve boyutlarda gelir ve rüzgar estikçe devamlı değişen oldukca dinamik olabilirler.

II. Kumul Türleri

Her biri kendine has özelliklere haiz birçok değişik kumul türü vardır. En yaygın kumul türlerinden bazıları şunlardır:

• Barkan kumulları: Bunlar tek yönden esen rüzgarların oluşturduğu hilal biçimli kumullardır.
• Enine kumullar: Bunlar uzun zaman aynı yönden esen rüzgarların oluşturduğu uzun, doğrusal kumullardır.
• Star kumulları: Bunlar star gibi bir desene haiz olan ve birden fazla yönden esen rüzgarların kararı oluşan kumullardır.
• Parabolik kumullar: Bunlar U gibi bir profile haiz olan ve rüzgarların bir yönden gelip yeniden geri dönmesiyle oluşan kumullardır.

III. Kumulların Oluşumu

Kum tepecikleri, kumun rüzgar tarafınca alınıp savrulamayacağı bir yere bırakılmasıyla kaynaklanır. Bu muhtelif şekillerde olabilir, sadece en yaygın olanı kumun bir rüzgar esintisi tarafınca katılması ve rüzgar dindiğinde bırakılmasıdır.

Kum, uçup gidemeyeceği bir yere biriktiğinde birikmeye adım atar ve bir kumul oluşturur. Kumulun şekli, rüzgarın yönüne ve mevcut kum miktarına bağlı olacaktır.

IV. Kumulların Hareketi

Kum tepecikleri rüzgar tarafınca itilip çekildikleri için devamlı hareket ederler. Bir kum tepeciğinin hareket hızı rüzgarın gücüne ve kum tepeciğini meydana getiren kum türüne bağlıdır.

Barchan kumulları en hareketli kumul türüdür ve yılda metreye kadar hareket edebilirler. Enine kumullar daha azca hareketlidir ve çoğu zaman yılda 10 ila 20 metre hızla hareket ederler. Star kumulları ve parabolik kumullar minimum hareketli kumul türüdür ve çoğu zaman yılda 1 metreden daha azca hızla hareket ederler.

V. Kumullardaki Nebat Örtüsü

Bütün kumullar tamamen çorak değildir. Birtakım kumulların üstünde muhtelif bitkiler yetişir. Bu bitkiler kumun sabitlenmesine ve uçup gitmesini önlemeye destek sunar.

Kumulda yetişen nebat örtüsü türü iklime ve mevcut su miktarına bağlıdır. Kuru iklimlerde, kumullar çoğu zaman otlar ve çalılarla kaplıdır. Daha nemli iklimlerde, kumullar muhtelif ağaçlara ve öteki bitkilere ev sahipliği yapabilir.

VI. Kumullardaki Hayvanlar

Kumullarda muhtelif hayvanlar yaşar. Bu hayvanlar içinde böcekler, sürüngenler, kuşlar ve memeliler bulunur.

Böcekler kumullarda bulunan en yaygın hayvanlardır. Bunlara karıncalar, böcekler, sinekler ve eşek arıları dahildir. Kumullarda yaşayan sürüngenler içinde kertenkeleler ve yılanlar bulunur. Kumullarda yaşayan kuşlar içinde kum kuşları, yağmur kuşları ve tarla kuşları bulunur. Kumullarda yaşayan memeliler içinde kemirgenler, tavşanlar ve tilkiler bulunur.

VII. Kumullar Üstündeki İnsan Tesiri

İnsanların kumullar üstünde mühim bir tesiri vardır. İnsanların kumulları etkileme yollarından bazıları şunlardır:

• İnşaat: Kumullar üstüne yol, ev ve öteki yapıların inşa edilmesi kumun organik hareketini bozabilir ve kumulların dengesiz hale gelmesine niçin olabilir.
• Arazi araçları: Kum tepecikleri üstünde arazi araçlarının sürülmesi, kum tepeciklerinin dengelenmesine destek olan nebat örtüsüne zarar verebilir.

  

  VII. Kumullar Üstündeki İnsan Tesiri

  İnsanların kumullar üstünde hem direkt bununla beraber bilvasıta olarak mühim bir tesiri vardır. Direkt etkisinde bırakır içinde kumullar üstüne inşa etmek, kumullardan kum çıkarmak ve kumullar üstünde enstruman kullanmak ya da yürümek yer alır. Bilvasıta etkisinde bırakır içinde kumulların göç etmesine ve daha dengesiz hale gelmesine yol açan iklim değişikliği yer alır.

  Kumullar üstüne inşa etmek nebat örtüsünü ve yaban yaşamı habitatını tahrip edebilir ve ek olarak kumulları erozyona karşı daha savunmasız hale getirebilir. Kumullardan kum çıkarmak da kumullara zarar verebilir ve kumun organik akışını bozabilir. Kumullar üstünde enstruman sürmek ya da yürümek kumu sıkıştırabilir ve bitkilerin büyümesini zorlaştırabilir.

  İklim değişikliği kumullar üstünde de mühim bir etkiye haiz. İklim ısındıkça yağış miktarı azalıyor ve bu da kumulların daha kuru ve erozyona daha yatkın hale gelmesine niçin oluyor. Ek olarak, yükselen deniz seviyeleri kumulların iç kesimlere göç etmesine niçin oluyor ve bu da insanları ve yaban yaşamını yerinden edebiliyor.

  Kumullar üstündeki insan tesiri ciddi bir sorundur ve bu duyarlı ekosistemleri korumak için adımlar atmak önemlidir. Kumulları korumak için yapılabilecek şeylerden bazıları şunlardır:

  • Kumulların korunan alan olarak belirlenmesi
  • Kumulların yakınındaki alanlarda sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek
  • Halkın kumulların önemi hikayesinde eğitilmesi
  • Kumulları yönetmenin yeni yollarını araştırmak

  Bu adımları atarak kumulları korumaya destek olabilir ve bizlere sundukları birçok faydayı sağlamaya devam etmelerini sağlayabiliriz.
  Kumulların Korunması

  VIII. Kumulların Korunması

  Kumullar, muhtelif nebat ve hayvanlara ev sahipliği yaparak çevrenin mühim bir parçasıdır. Ek olarak kıyı şeritlerini erozyondan korumaya destek olurlar. Sadece kumullar, iklim değişikliği, insan gelişimi ve arazi araçları şeklinde muhtelif faktörler tarafınca tehdit edilmektedir.

  İklim değişikliği, dünyanın çöllerinin genişlemesine niçin oluyor ve bu da kumulların kaybolmasına yol açıyor. Ek olarak, insan gelişimi kumullara saldırı ediyor ve bu da hayat alanlarını yok ediyor ve onları erozyona karşı daha savunmasız hale getiriyor. Arazi araçları da kumu sıkıştırarak ve çukurlar oluşturarak kumullara zarar veriyor.

  Kumulların korunması, çevreyi ve içerisinde yaşayan insanları korumak için önemlidir. Kumulları korumak için yapılabilecek bir takım şey vardır, bunlar içinde şunlar yer alır:

  • Kumulların yakınındaki alanlarda insan gelişiminin sınırlandırılması
  • Kumullarda arazi araçlarının kullanılmasının yasaklanması
  • Hasarlı kumulların onarılması
  • Halkın kumulların önemi hikayesinde eğitilmesi

  Bu adımları atarak kumulların gelecek nesillere aktarılmasına destek olabiliriz.

  IX. Popüler Kültürde Kumullar

  Kum tepecikleri yüzyıllardır popüler kültürde yer almış, filmlerde, tv programlarında, müzikte ve sanatta görülmüştür. İşte birkaç misal:

  • 1954 filmi Iwo Jima Kumları Kum tepeciklerinden oluşan volkanik bir adada gerçekleşen Iwo Jima Muharebesi’nin öyküsünü konu alıyor.
  • 1984 filmi Kumullar Sahra Çölü’nde bir kum tepesinde mahsur kalan bir öbek gencin öyküsünü konu alıyor.
  • 1992 filmi Mumya Karakterlerin kum tepeciklerinden oluşan bir çölde seyahat etmiş olduğu bir sahne yer ediniyor.
  • 2001 filmi Yüzüklerin Efendisi: Yüzük Kardeşliği Karakterlerin kum tepeciklerinden oluşan Ölü Bataklıklar’da seyahat etmiş olduğu bir sahne yer ediniyor.
  • 2015 filmi Star Savaşları: Güç Uyanıyor Karakterlerin kum tepeciklerinden oluşan bir çölde seyahat etmiş olduğu bir sahne yer ediniyor.
  • The Killers grubunun “Dunes” isimli şarkısı, kum tepeciklerinden oluşan bir çölde yaşanmış olan bir aşk ilişkisini anlatıyor.
  • Sanatçı Paul Cézanne’ın “Port-Cros Kumulları” isimli tablosu, kum tepeciklerinden oluşan bir manzarayı tasvir ediyor.

  Kum tepecikleri hem de yalıtım, yalnızlık ve umutsuzluğun metaforu olarak da kullanılmıştır. Romanda Koruyucu Sema Paul Bowles’un yazdığı filmimizde, karakterler kum tepeciklerinden oluşan bir çölde sıkışıp kalmışlardır ve izolasyonları ve yalnızlıkları nihayetinde onları deliliğe götürür. Plaj Danny Boyle’un değindiği romanda, karakterler kum tepecikleriyle dolu bir çölün ortasında gizli saklı bir plajı aramaktadır ve bu plaja olan arayışları nihayetinde onların sonunu getirecektir.

  Kum tepecikleri büyüleyici ve güzel bir organik fenomendir ve yüzyıllardır sanatçılar, yazarlar ve film yapımcıları için bir esin kaynağı olmuştur. Doğanın gücünün bir hatırlatıcısıdır ve hem şaşkınlık bununla beraber dehşet deposu olabilirler.

  S: Kumullar nelerdir?

  A: Kumullar, rüzgar tarafınca şekillendirilen kum tepecikleridir. Çöllerde, kıyı bölgelerinde ve öteki kurak bölgelerde bulunabilirler.

  S: Kumullar iyi mi kaynaklanır?

  A: Kum tepecikleri, rüzgarla savrulan kumun bir yerde birikmesiyle kaynaklanır. Rüzgar, yerden kumu alıp uzun mesafelere taşıyabilir. Rüzgar, bir kaya ya da tepe şeklinde bir engelle karşılaştığında, kum birikir. Zaman içinde kum birikir ve bir kumul oluşturur.

  S: Kumulların değişik türleri nedir?

  A: Kumulların birçok değişik türü vardır, sadece en yaygın olanlarından bazıları şunlardır:

  • Barkan kumulları: Bunlar tek yönden esen rüzgarların oluşturduğu hilal biçimli kumullardır.
  • Enine kumullar: Bunlar aynı yönden esen rüzgarların oluşturduğu uzun, doğrusal kumullardır.
  • Star kumulları: Bunlar merkezi bir noktadan dışarıya doğru yayılan oldukca sayıda kola haiz kumullardır.